Pozorište lutaka u Mostaru osnovano je 1952. godine.
Sjedište mu je, tada kao i danas, bivša jevrejska sinagoga u mostarskom naselju Brankovac, koju je, početkom pedesetih godina prošlog vijeka, Jevrejska opština Mostar, ustupila Pozorištu lutaka i to samo i isključivo za tu namjenu.
Za sve ove godine Pozorište lutaka je postalo pravi hram lutkarstva i najbolji predstavnik kulturne scene ovog grada, dobitnik brojnih pohvala, nagrada i priznanja na međunarodnim i domaćim festivalima, a njegove predstave do sada je vidjelo preko dva miliona gledalaca.
Svoje predstave igralo je na scenama Austrije, Francuske, Italije, Španije, Bugarske, Njemačke, Mađarske, Poljske, Irana, Norveške, Švedske, te, naravno, u svim državama nastalim raspadom bivše Jugoslavije.
Osnivač, prvi direktor i režiser Pozorišta bio je Đorđe Đoka Bovan, istinska legenda razvoja lutkarske umjetnosti u Mostaru. Poslije njega, valja izdvojiti Antonija Antu Karačića, koji je prvi počeo da ostvaruje saradnju sa najvećim lutkarskim imenima iz tadašnje Čehoslovačke. Zatim slijede Jovo Spajić, Milivoje Mrkić i Mirzo Pelić. Odmah poslije zadnjeg rata v.d. direktora bio je Nuri-Džihan Kezman, od 1995. do 2000. godine direktor je bio Muhamed Nametak, a zatim, od 2000. do 2017. godine, Ranka Mutevelić, koja je uspostavila saradnju sa najistaknutijim lutkarskim stvaraocima iz Bugarske, Poljske, Slovenije i Bjelorusije. Od početka 2017. direktor Pozorišta lutaka u Mostaru je Edin Kmetaš.
U proteklom ratu od 1992. – 1995. u kojem je Mostar, nažalost, stekao reputaciju najrazorenijeg grada bivše Jugoslavije, zgrada Pozorišta lutaka je razrušena, glumci su otjerani, pobjegli, rasuli se svijetom, a neki od njih potražili utočište u nekim drugim teatarskim kućama. Ipak, zahvaljujući pomoći Evropske unije, zgrada Pozorišta je obnovljena. Trebalo je krenuti od samog početka, s novim ansamblom za neku novu dječiju publiku, koja je zaslužila da fijuke granata, zamijeni uživanjem u lutkarskim predstavama.
Saradnja sa režiserima i lutkarskim stručnjacima poput Slavča Malenova, Todora Valova, Wojciecha Wieczorkiewicza, Roberta Waltla, Ivana Coneva, Elžbiete Eysymont, Jaroslawa Antoniuka, Alekseja Ljeljavskog, Elice Petkove, Tamare Kučinović, Ines Pašić, Zijaha A. Sokolovića i drugih, od mostarskih je lutkara opet načinila istinske majstore animacije i dostojne nasljednike slavnih prethodnika, onih koji su napravili antologijske predstave sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog vijeka, tada sarađujući sa režiserima poput Edija Majarona, Luke Paljetka, Todora Ristića, Ivana Teofilova, Saše Jovanovića…
Posljednjih godina Pozorište lutaka je ponovo postalo široko prepoznatljivo po kvaliteti i inovativnom pristupu u svojim projektima. Samo u posljednjih nekoliko godina na međunarodnim i domaćim festivalima osvojilo je preko 70 nagrada, od toga 4 Grand Prixa za najbolje predstave, te Nagradu za najbolju ansambl igru, Nagradu ansamblu za glumačko majstorstvo, Specijalnu nagradu za cjelovitost teatarskog izraza, Specijalnu nagradu za kompletno osmišljen projekat, zatim veliki broj nagrada za najbolja pojedinačna i kolektivna glumačka ostvarenja. Tu su i brojne nagrade za najbolju režiju, najljepšu scenografiju, dizajn lutaka i kostime, te više nagrada dječijeg žirija.
Neobična je činjenica da glumački ansambl Pozorišta lutaka čini samo sedam glumaca, koji na trenutnom repertoaru održavaju desetak predstava, od onih klasičnih marionetskih do lutkarskih mjuzikala, interaktivnih igrokaza, predstava za najmlađu i stariju djecu, a u planu je i lutkarska predstava za odrasle, kao i početak rada Dječije lutkarske radionice, u kojoj će učešće uzeti djeca iz cijelog Mostara. Uz sve to, Pozorište lutaka radi i na stvaranju sve boljih uslova za rad. Ulaže u svoje prostore, nabavlja modernu pozorišnu opremu, izgradilo je, uz pomoć prijatelja iz Republike Češke i Republike Italije, i svoju Malu scenu „Karel Čapek“, opremilo savremene glumačke garderobe, te uradilo kompletnu restauraciju Velike scene.
Pozorište lutaka Mostar je ambiciozan, mobilan i otvoren teatar, koji svoje predstave igra na jezicima svih naroda Bosne i Hercegovine i koji kontinuirano radi na vlastitom profiliranju i kvalitativnom napretku, ne zanemarujući pritom svoju najvažniju funkciju, stvaranje sve boljih predstava za svoju najvjerniju, najmlađu publiku.
